Medeniyetlerin Buluşma Noktası: HATAY

Medeniyetlerin buluşma noktası

Kimi yerler vardır birkaç yüzyıl birarada yaşanır. Kimi yerler vardır, zaman şehir kapısında asılı kalmıştır. Kimi yerlerde göğe açılan eller birleşir. Kimi yerlerde, güler yüzler bayram şekeri niyetine dağıtılır. Hatay, kültürüyle, insanlarıyla, barışı ve hoşgörüyü arayanlara, mistik antik kent Antakya�yı gösteriyor.

1. HATAY MEDENİYETLER BULUŞMASI

Medeniyetler Hatay�da buluşuyor, barış ve hoşgörü kültürü, Hatay�la yeniden hayat buluyor. Farklı medeniyetleri aynı çatı altında hoşgörü ve barışla buluşturan Hatay, geçtiğimiz Eylül ayında 1. Hatay Medeniyetler Buluşması�yla; bütün dünyaya barış, hoşgörü ile farklı kültür ve inanışların nasıl birarada olabileceğini gösterdi. Bu etkinliğin önemini anlamak için önce Hatay�ı tanımak gerekiyor.

Binlerce yıllık geçmişi ile 13 medeniyeti topraklarında kucaklayan Hatay, ilk çağlardan bu yana hep önemli bir kent olmuş. Kimler uğramamış ki bu kente. Büyük İskender�in orduları iz sürmüş burada. O�nun komutanlarından I. Seleukos�un kurduğu şehir, Roma lejyonerlerinden kaçan ilk hristiyanların sığınağı olmuş. Üç büyük dinin barış içinde yaşandığı nadir bir kent Hatay. Çünkü, Hataylılar dinine, etnik kökenine, diline bakmadan aynı toprağın çocukları olarak kucaklıyor birbirini.

Hatay içinde Antakya bu yoğun diyaloğun en canlı yaşandığı yer. Burada Ramazan Bayramı, Noel ve Hamursuz Bayramı içiçe, birlikte kutlanıyor.

Her gelen medeniyet izlerini Hatay�da kaybolmamak üzere bırakmış. Bu nedenle çok katmanlı bir sosyal yapı ve kent dokusu ile karşılaşıyorsunuz. Bu nedenle cami, kilise ve havra içiçe. Bu nedenle Hristiyanı, Müslümanı ve Musevisi yan yana komşu. Her kültürle yeniden şekillenen Hatay, günümüzde insanlığın ortak mirası olarak yükseliyor.

Hristiyanlığın ilk mağara kilisesi olan St. Piyer Kilisesi, M. S. 29-40�larda burada yapılmış. Antakya�da Ortodoks Kilisesi, Sermaye Cami ve Havra birbirine neredeyse duvar duvaradır. Ezan çan�a, çan hazana karışır. Kurtuluş Caddesi�nde Anadolu�da yapılmış ilk camii olan Habib-i Neccar Camii, bu yapıların arasında bir hoşgörü mabedi olarak yükselir. Bu camii milattan sonra 633 yılında, Hz. İsa�ya ilk inananlardan Habib-i Neccar adına yapılmış. Camii�de türbesi olan Neccar�ın yanında ayrıca İsa�nın havarileri, Yuhanna, Pavlos ve Şem�unu Safa�nın da mezarları bulunuyor. Buralar hem müslümanlar hem de hristiyanlar için kutsal ziyaret yerleri olarak kabul ediliyor. Sadece Antakya değil bütün Hatay�da bu derece önemli bir çok yer var. Samandağ�e giderken St. Simon Manastırı, Reyhanlı üzerinden Kırıkhan�a giderken Beyazıd-ı Bestami Hazretleri Türbesi görelebilecek görkemli yapılardan birkaçı. Özellikle Samandağ ve Harbiye yörelerinde Alevi türbeleri bulunuyor. Küçük, sade ve beyaz boyalı bu yapılar, yeşil kubbeleri ile dikkat çekiyor. Bir de kapılarındaki ziyaretçi yoğunluğu ile. 7�den 70�e herkes bu dini mekanları ziyaret ediyor.
Medeniyetleri topraklarında buluşturan Hatay�da Türk�ü, Arap�ı, Müslüman�ı, Ortodoks�u, Yahudi�si, Alevi�si içiçe yaşıyor. Türkiye�nin son Ermeni Köyü Vakıflı Samandağ�a 15 dakika uzaklıkta. Çevlik�e karşıdan bakan Vakıflı, tüm sahili gören konumuyla Zeus�a adanmış Dor Mabedi�nin karşı tepesinde. Bugün nüfusu azalmış olan köyde yaşlılar gençliklerinin neşeli ve hareketli günlerini anlatıyor. Değişmeyen tek şey diyorlar �Hatay�ın insanı saran sıcaklığı�.

Bin yılların bu birlikteliği geçtiğimiz Eylül ayında bir etkinlik ile dünyaya tekrar duyuruldu. 25-30 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilen 1. Hatay-Antioch Medeniyetler Buluşması yerli ve yabancı yüzlerce önemli misafiri ağırladı. Medeniyetlerin Buluşması 1,5 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkmış. Müslüman, Hristiyan ve Yahudi cemaat temsilcileri ile Hatay Valisi Abdülkadir Sarı�nın çabası ve desteğiyle önce Evrensel Değerler Komisyonu kuruldu. Bu komisyon daha sonra dernekleşerek, Hatay Evrensel Değerleri Koruma Derneği adıyla çalışmalarını sürdürdü.

Dernek Başkanı Hatay İl Müftüsü Mustafa Varlı, Yönetim Kurulu Üyeleri Antakya Hristiyan Ortodoks Kilisesi papazı Dimitri Doğum, Antakya Musevi Vakfı Başkanı Şaul Cemudioğlu, işadamı Fuat Narin ve Antakya Sanayi ve Ticaret Odası Genel Sekreteri Yusuf Durmaz hükümet, valilik ve Mustafa Kemal Üniversitesi�nin desteği ile 5 gün boyunca Hatay�ın çokkültürlü yapısını dünyaya duyurdular. Bilimsel sunumların yanı sıra kültürel çalışmalarında yeraldığı buluşma sonunda yayınlanan sonuç bildirgesinde Hatay�ın tarihi ve kültürel dokusu ile dünyada özlenen barış ve huzur ortamına katkı sağlayabileceği belirtildi. Bildirgede şunlar söylendi: �Birlikte çokluk, çoklukta birlik anlayışı, çatışma ve kaosun değil, ahenk ve uyumun göstergesi olmalıdır. İnsanlar arasındaki farklılıklar düşmanlığın değil, karşılıklı sevgi ve saygının aracı kabul edilmelidir. Medeniyetler çatışması, insanlığın geleceği ve evrensel barış için, dünyamızın yaşadığı doğal afetlerden çok daha büyük bir tehlike arz etmektedir. Bunun alternatifi, yalnızca medeniyetlerin buluşmasıdır�

DÜNYANIN İLK KÜRESEL ŞEHİR HATAY (Hatay Valisi Abdülkadir Sarı)

Hatay Valisi Abdülkadir Sarı, 8 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Hatay�ın 13 medeniyete ev sahipliği yaptığını ve onların izlerini bugün de taşıdığını söylüyor. Sarı, Hatay kültürünü şöyle tarif ediyor: �Hatay, Huriler�e, Akatlar�a, Hititlere ev sahipliği yapmış. Günümüze kadar toplam 13 medeniyetin izlerini bıraktığı mirasıyla Hatay, tek tanrılı ve çok tanrılı inançları da topraklarında taşıyor. Günümüzde de bu yaşam devam ediyor. Etnik kökeni, inancı farklı insanlar birarada, barış ve huzur içerisinde bir sorun olmadan, birlik ve beraberlik içinde yaşıyorlar. 50�şer metre arayla camisini, havrasını ve kilisesini görüyorsunuz. Bu insanları sokakta, cenazede, düğünde birliktedir. Uzun Çarşı�da yan yana alışverişte görürsünüz. Burada insanlar birbirlerinin yüzüne baktığında onun etnik kökenini ya da inancını görmezler. Bir insan, bir hemşehri olarak görür. Hatay�ı bir cümle ile tarif etmek gerekirse: Hatay, insanların birlikte yaşama alışkanlığını, sevgi, saygı ve hoşgörü temelinde yaşam biçimine dönüştürdüğü kenttir diyebiliriz�.

1. Hatay Medeniyetler Buluşması ile Hatay�a özgü evrensel değerlerin dünyaya tanıtıldığını belirten Vali Sarı: �Buraya gelen konuklar ve etkinliği medyadan takip edenler medeniyetlerin bıraktığı mirası yerinde görme fırsatı edindiler ve dolu dolu 5 gün yaşandı. Dünyaya birlik, beraberlik ve hoşgörü mesajı verildi� dedi. Hatay�ın dünyanın ilk küresel şehri olduğunu dile getiren Vali Abdülkadir Sarı sözlerini şöyle sürdürdü: �Millattan sonra 50�li yıllara bakarsanız, dünyanın en büyük üç kentti Roma, İskenderiye ve Antakya�dır. Burası o tarihte de ticaretin, medeniyetlerin ve dinlerin başkentiydi. Bu nedenle Hatay tarihi önemini korumaya devam edecektir�

1. Hatay Medeniyetler Buluşması fikrinin isim babasının kendisi olduğunu söyleyen Vali Sarı, 1.5 yıl kadar önce Evrensel Değerleri Koruma Komisyonu�nu oluşturduklarını, bunun ise daha sonra dernekleştiğini anlattı. Yerli ve yabancı akademisyenlerin yanı sıra, dini ve ruhani liderlerin, devlet adamlarının da katılımıyla buluşmanın olumlu sonuçlandığını belirten Sarı, Hatay�ın savaşların yaşandığı günümüzde huzur ve barışı gerçekleştirmenin hayal olmadığının kanıtı olarak yükseldiğini ifade etti. Küdüs ve Hatay�ı karşılaştıran Sarı: �Dinlerin birarada yaşadığı çok az yer var. Bir Kudüs, bir de Hatay. Kudüs�e baktığınızda kanın hiç durmadığını görüyorsunuz ama burada hep barış olmuş. Demek ki farklılıkların birarada yaşayabileceğinin örneği var, bu bir hayal değil.�

ANTAKYA�NIN ÖNEMİ ARTACAK! (Antakya Belediye Başkanı Mehmet Yeloğlu)

Antakya Belediye Başkanı Mehmet Yeloğlu, son yıllarda dünyada meydana gelen savaşlar ve dinler arası çatışmalara karşın Antakya�da insanların hoşgörü ve barış içinde yaşaması nedeniyle bütün dikkatlerin buraya çevrildiğini söylüyor. Yeloğlu: �Antakya�yı tarihi mirasına layık, modern, Çağdaş ve yaşanabilir büyük bir dünya kenti yapma yolunda yoğun çalışmalar İçindeyiz� diyor. Geleceğe umutla baktıklarını da belirten Yeloğlu, 1. Hatay Medeniyetler Buluşması�nda resmi kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum örgütleriyle koordineli bir çalışma gerçekleştirdiklerini ve gün geçtikçe Antakya�nın öneminin artacağının altını çizdi.

1. Hatay Medeniyetler Buluşması�nın açılışında bir konuşma yapan Mehmet Yeloğlu konuşmasında şunlara değindi: �Tarihi, insanlık tarihi kadar eski, bilinen 23 medeniyetin 13�üne evsahipliği yapmış, Doğu�nun kraliçesi ünvanıyla anılmış, dünyanın ilk mağara kilisesini, Anadolu�nun ilk camisini bağrında barındıran Antakya�mız Müslüman�ıyla, Hristiyan�ıyla, Musevisi�yle, camisi, kilisesi, havrasıyla asırlardır el ele, yürek yüreğe, dostça, kardeşçe yaşayabilen insanların yurdudur�

DOSTÇA, KARDEŞÇE VE MUHABBETLE YAŞAMAK
(Antakya Ortodoks Kilisesi, Peder Dimitri Doğum)

Bugün Antakya�da yaklaşık bin 300 Ortodoks�un yaşadığını dile getiren Antakya Ortodoks Kilisesi pederi Dimitri Doğum, 1939�dan sonra özellikle ekonomik nedenlerle önce Suriye�ye, Lübnan�a, daha sonra 1970�lerde büyükşehirlere ve Avrupa ülkelerine göçlerin yaşandığını ifade etti.

Göçler o kadar yoğun yaşanmış ki, bugün Almanya�nın Köln kentindeki Antakyalı Ortodoks sayısı, Antakya�dakinin iki katına ulaşmış. Peder Doğum göçlere rağmen Antakya�nın Ortodoks dünyası için önemli bir merkez olmaya devam ettiğini söyleyerek şunları söyledi: �Antakya dünyadaki 4 patrikhane merkezinden biridir. Depremler nedeniyle Antakya patriği 600 yıldır Şam�da bulunuyor, ama Antakya patriği olarak görev yapıyor. Bu nedenle Antakya her zaman önemli bir kent olmuştur�.

Diğer cemaat temsilcileri ile ilişkilerini dostça, kardeşçe ve muhabbetle yaşanan bir komşuluk olarak tanımlıyan Doğum: �Burada bütün cemaatler birbirleriyle dostça yaşamaktadır. Ramazan ayında saygımızdan Müslüman kardeşlerimizin yanında yemek yemeyiz, Ramazan ve Kurban bayramlarında onları ziyaret ederiz. Alevi kardeşlerimizin Kadir-i Hum Bayramını kutlarız. Musevi kardeşlerimizi dini bayramlarında ziyaret eder, kutlarız. Aynı şekilde, diğer cemaat temsilcileri, mülki ve idari yetkililer de bizi dini bayramlarımızda kutlar ve ziyaret eder. Düğünlerimizde, cenazelerimizde hep birlikteyizdir. Müftümüzün dediği gibi dünyada 3 semavi dini barındıran 2 şehir var, biri Kudüs, biri Antakya. Kudüs�ün durumu ortada. Antakya�nın durumunu ise çarşıda, pazarda gezerek görebilirsiniz.� dedi.

Peder Doğum ayrıca düzenlenmesinde katkıları olan 1. Hatay-Antakya Medeniyetler Buluşması�nın Hatay�ın kültürel yapısını ve barış ortamını dünyaya tanıttığını kaydetti. Kurucu üyeleri arasında bulundukları Hatay Evrensel Değerleri Derneği�nin ve gerçekleşen Medeniyetler Buluşması�nın çok ses getirdiğini

belirten Doğum, Medeniyetler Buluşmasının organizasyonunda yer almaktan, hem bir Antakyalı hem de bir Ortodoks cemaati üyesi olarak onur duyduğunu dile getirdi.

KÜLTÜREL MOZAİĞİN RENKLERİYİZ
(Antakya Musevi Cemaati Vakfı Başkanı Şaul Cenudioğlu)

Musevilerin Antakya�da 2 bin 300 yıldır yaşadığını ve Antakya�nın çokrenkli kültürü içinde kendilerinin de önemli bir yer aldığını söyleyen Antakya Musevi Cemaati Vakfı Başkanı Şaul Cenudioğlu göçlerle nüfuslarının hızla azaldığını ve bugün Antakya�da yaşayan Musevilerin sayısının sadece 70 olduğunu açıkladı.

Gençlerin okumak için büyükşehirlere, özellikle de İstanbul�a gitmesi ile aileler de onların yanına gitmiş. Gittikleri yerlerde iş kuran gençler geri dönmeyince evliliklerde olmamış. Cenudioğlu, sayıları azalan cemaatlerini ayakta tutmaya çalıştıklarını söylüyor.

Diğer cemaatlerle ilişkisini ise karşılıklı sevgi ve hoşgörüye dayandıran Cenudioğlu şunları dile getirdi: �Antakya�yı sevgi, barış ve hoşgörü kenti olarak görüyoruz. Geçen ay gerçekleşen Hatay Medeniyetler Buluşması�nın oluşmasını sağlayan derneğin de kurucu üyeleriyiz. Antakya�da Musevi�si, Ortodoks�u ve Müslüman�ı aynı mahallede, birlikte yaşar. Aynı mahallede büyüdüğümüz Alevi kardeşlerimizle, Müslüman Sunni kardeşlerimizle hiçbir sorunumuz olmadı. İbadet yerlerimiz, ibadet şekillerimiz ayrıdır ama tek tanrıya inanan insanlarız. Dışarıda din ve etnik ayrımı yapmayız.

İlişkilerimizde dine değil insana bakıyoruz. Bu kültürü anlamak için Antakya�nın havasını teneffüs etmek lazım. Antakya, burayı görmeye gelenler üzerinde sevgisiyle, hoşgörüsüyle, insanların birbirine yaklaşımı ile büyük bir etki bırakıyor. Hatay kültürünü bir mozaik olarak düşünün ve bir renk eksildiği zaman o mozaiğin manasızlaştığını görürsünüz�.

Birçok şeyin değişmesine karşın Hatay�da hoşgörü ve konukseverliğin değişmediğini dile getiren Cenudioğlu, Hataylılar�ın Medeniyetler Buluşması için şehre gelen konuklara kendi evlerinde ağırlamayı teklif etmelerini yörenin kültürel zenginliğini gösterdiğini söyledi. Müslamanlar ve Hristiyanlarca kutsal kabul edilen

Hızır Aleyhülselam Türbesi / Samandağ

(Burası kimine göre İsa ile Musa peygamberlerin, kime göre ise Hz. Hızır ile Hz. İlyas peygamberlerin buluştuğu yerdir.)

Anadolu kültürü ve tarihi, insan yaşamı, bitki örtüsü, dağları, denizleri, gölleri ve akarsuları, mimarisi ve diğer folklorik ögeleri